Thủ tục hải quan là gì? Quy trình làm thủ tục hải quan?

1. Thủ tục hải quan là gì? Tổng quan về quy trình

1.1 Định nghĩa thủ tục hải quan

Thủ tục hải quan là các công việc mà người khai hải quan và cơ quan hải quan phải thực hiện theo quy định của pháp luật đối với hàng hóa, phương tiện vận tải xuất khẩu, nhập khẩu hoặc quá cảnh.

Nói một cách dễ hiểu, đây là một chuỗi các bước, bao gồm việc nộp hồ sơ, khai báo thông tin, kiểm tra hàng hóa, và nộp thuế (nếu có), để đảm bảo rằng hàng hóa và phương tiện vận tải được phép xuất hoặc nhập cảnh hợp pháp.

1.2 Vai trò của thủ tục hải quan trong hoạt động xuất nhập khẩu

Thủ tục hải quan đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu, cụ thể:

• Kiểm soát hàng hóa: Ngăn chặn hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng xâm nhập thị trường, bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính.
• Thu thuế: Đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước từ hoạt động xuất nhập khẩu.
• Thống kê: Cung cấp thông tin chính xác về tình hình xuất nhập khẩu, phục vụ công tác quản lý kinh tế vĩ mô.
• Bảo vệ an ninh quốc gia: Kiểm soát các mặt hàng có thể gây ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng.
• Đảm bảo tuân thủ pháp luật: Thủ tục hải quan giúp đảm bảo các hoạt động xuất nhập khẩu tuân thủ đúng theo quy định của pháp luật.

2.Quy trình làm thủ tục hải quan cơ bản

Quy trình làm thủ tục hải quan có thể khác nhau tùy thuộc vào loại hàng hóa, hình thức xuất nhập khẩu và quy định của từng quốc gia. Tuy nhiên, nhìn chung, quy trình cơ bản bao gồm các bước sau:

2.1 Chuẩn bị hồ sơ hải quan (những giấy tờ cần thiết)

Việc chuẩn bị đầy đủ và chính xác hồ sơ hải quan là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Hồ sơ hải quan thường bao gồm:

• Tờ khai hải quan: Đây là giấy tờ quan trọng nhất, khai báo thông tin về hàng hóa, người xuất khẩu, người nhập khẩu.
• Hợp đồng mua bán hàng hóa: Thể hiện thỏa thuận mua bán giữa người mua và người bán.
• Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Chứng từ thanh toán, thể hiện giá trị hàng hóa.
• Vận đơn (Bill of Lading/Air Waybill): Chứng từ vận chuyển, xác nhận việc hàng hóa đã được vận chuyển.
• Giấy chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin - C/O): Chứng nhận nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa (nếu có).
• Giấy phép xuất nhập khẩu (nếu có): Đối với một số mặt hàng đặc biệt, cần có giấy phép của cơ quan quản lý chuyên ngành.
• Các chứng từ khác (nếu có): Tùy thuộc vào loại hàng hóa và quy định của pháp luật, có thể cần thêm các chứng từ khác như phiếu đóng gói (Packing List), chứng thư kiểm dịch, kiểm tra chất lượng...

2.2 Khai báo hải quan (khai điện tử và khai trực tiếp)

Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, người khai hải quan tiến hành khai báo hải quan. Hiện nay, việc khai báo hải quan chủ yếu được thực hiện bằng hình thức điện tử thông qua hệ thống VNACCS/VCIS.

• Khai điện tử: Người khai hải quan sử dụng phần mềm khai hải quan để nhập dữ liệu vào tờ khai và gửi đến cơ quan hải quan.
• Khai trực tiếp: Trong một số trường hợp đặc biệt, người khai hải quan có thể khai báo trực tiếp tại chi cục hải quan.

Sau khi khai báo, hệ thống sẽ tự động phân luồng tờ khai (xanh, vàng, đỏ) dựa trên mức độ rủi ro.

2.3 Nộp thuế và các khoản phí liên quan

Nếu hàng hóa thuộc diện chịu thuế, người khai hải quan phải nộp thuế đầy đủ trước khi được thông quan. Các loại thuế thường gặp bao gồm:

• Thuế nhập khẩu: Áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu.
• Thuế giá trị gia tăng (VAT): Áp dụng đối với hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng trong nước.
• Thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có): Áp dụng đối với một số mặt hàng đặc biệt như rượu, bia, thuốc lá.

Ngoài thuế, người khai hải quan còn phải nộp các khoản phí khác như phí lưu kho, phí nâng hạ container (nếu có).

3.Các yếu tố ảnh hưởng đến quy trình làm thủ tục hải quan

Quy trình làm thủ tục hải quan có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, trong đó quan trọng nhất là:

3.1 Loại hình hàng hóa (hàng hóa thông thường, hàng hóa đặc biệt)

• Hàng hóa thông thường: Quy trình đơn giản, ít yêu cầu về giấy tờ và kiểm tra.
• Hàng hóa đặc biệt: Yêu cầu nhiều giấy tờ, kiểm tra kỹ lưỡng hơn, có thể cần giấy phép của cơ quan quản lý chuyên ngành (ví dụ: hàng hóa thuộc diện kiểm dịch động thực vật, hàng hóa có ảnh hưởng đến an ninh quốc gia).

3.2 Hình thức xuất nhập khẩu (xuất nhập khẩu thương mại, phi mậu dịch...)

• Xuất nhập khẩu thương mại: Mục đích mua bán, kinh doanh, quy trình phức tạp hơn.
• Xuất nhập khẩu phi mậu dịch: Mục đích không nhằm mục đích thương mại (ví dụ: quà biếu, hàng viện trợ), quy trình đơn giản hơn.

Bảng so sánh thủ tục hải quan theo hình thức xuất nhập khẩu:

Hình thức xuất nhập khẩu	Mục đích	Quy trình	Giấy tờ
Thương mại	Kinh doanh	Phức tạp	Nhiều
Phi mậu dịch	Không kinh doanh	Đơn giản	Ít

4.Lưu ý để quy trình thủ tục hải quan diễn ra thuận lợi

Để quy trình thủ tục hải quan diễn ra nhanh chóng và thuận lợi, cần lưu ý một số vấn đề sau:

4.1 Kiểm tra kỹ chứng từ và thông tin khai báo

• Đảm bảo tính chính xác: Thông tin trên các chứng từ phải khớp với thông tin khai báo trên tờ khai hải quan.
• Kiểm tra tính hợp lệ: Các chứng từ phải còn hiệu lực và được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền.
• Chuẩn bị đầy đủ: Không thiếu bất kỳ giấy tờ nào theo quy định.

4.2 Cập nhật các quy định mới nhất về hải quan

• Theo dõi thông tin: Thường xuyên cập nhật các văn bản pháp luật mới, thông tư, nghị định liên quan đến lĩnh vực hải quan.
• Tham gia các khóa đào tạo: Tham gia các khóa đào tạo nghiệp vụ hải quan để nâng cao kiến thức và kỹ năng.
• Liên hệ với cơ quan hải quan: Khi có bất kỳ thắc mắc nào, nên liên hệ trực tiếp với cơ quan hải quan để được giải đáp.